Ko je najuspješniji Sandžački lider svih vremena?
Piše : Esad Rahić
Aćif Hadžiahmetović (1887-1945) i njegova politička aktivnost su predmet razmatranja domaće historiografije od završetka Drugog svjetskog rata, do današnjeg dana. Za jedne je saradnik okupatora, za druge narodni heroj.
Kontraverzna tumačenja njegovog života i djela nikada neće prestati, ali i veliko interesovanje za ovu značajnu historijsku ličnost nikada neće nestati.
Ipak, uprkos svim kontraverzama vezanim za ovog vrlo zanimljivog i uspješnog poslovnog čovjeka i političara, rezultati koji stoje iza njegove bogate biografije ga najozbiljnije kandidiraju za najuspješnijeg i najdosljednijeg sandžačkog i bošnjačkog političara svih vremena. Ovdje govorim o političarima, a ne o revolucionarima.
– Aćif Hadžiahmetović je bio neosporno najveći politički autoritet u periodu od 1920. do 1945. godine u Sandžaku
– U periodu od 1920. do 1925. godine bio je drugi čovjek po utjecaju u partiji “Džemijet” koja je okupljala sve muslimane Sandžaka, Kosova i Makedonije. Lideri ove partije su bili Bošnjaci rodom iz sela Mojstira Nedžib-beg i Ferhad-beg Pepić Draga
– Iako punih 20 godina nije imao iza sebe nikakvu partiju, ostao je i u tom periodu lider sandžačkih Bošnjaka. Danas, bilo koji političar u Sandžaku i šire, kada bi ostao bez podrške svoje partije, politički bi se ugasio za heftu dana
– On je jedini sandžački političar koji je osjetio strahote zatvorske ćelije i režimskog pravosuđa
– On se nikada nije nudio Beogradu, već su beogradski režimi dolazili njemu na noge u Novi Pazar i tražili njegovu političku pomoć i podršku, jer bez njegovog političkog blagoslova niko nije mogao dobiti, naročito u Novom Pazaru I Tutinu nijedan glas bošnjačkog naroda
– Država ga je za skoro svo vrijeme njegovog političkog djelovanja tretirala kao opozicionog političara, ali ujedno i kao političara “nužno zlo” bez kojeg politička pozicija ne može ništa da ostvari u sandžačkim gradovima u kojima je on imao neptrikosnoven politički utjecaj
– Biran je za poslanika u Skupštini Kraljevine Jugoslavije i pri tom jedina logistička politička podrška mu je bila njegov lični autoritet i ugled u narodu
– Tri atentata su pokušana na njega u međuratnom periodu, što govori koliko je smetao svim vladajućim režimima i koliko je bio samosvojan i autohton u svom političkom djelovanju
– Kada je Novi Pazar napadnut od strane jakih četničkih jedinica, on nije razmišljao o tome kako da skloni sebe i svoju porodicu, već kako da odbrani svoj rodni grad i svoj narod
– Iako je znao šta će se desiti ukoliko padne komunistima u ruke, on nije bio čovjek sa “nogama bržim od vjetra”, nije bježao, već se dostojanstveno suočio sa neprijateljem i sa svojom sudbinom
– On je političar protiv kojega je već čitavo stoljeće nastrojena i državna politika i državna historiografija, a njegov politički učinak i djelo uprkos tome ne gubi na veličini i značaju
Esad Rahić
Nema dileme da je on Acif Bluta ( Blyta) poznat i kao Acif Efendija. Rođen je u Novom Pazaru 1887. godine, sin Emina Hadžiahmetovića i Jaldeze, koji su bili poznati i po imenu dede Ahmetija koji je bio hadzija i kao Hadžiahmeti. Etnički Albanac i kao desetogodišnjak je otišao u Izmir, gde je nastavio školovanje u ruzdije (srednja osmanska skola ) . Upisao je i završio Vojnu akademiju u Manastiru ( Bitolju), odakle je diplomirao u činu poručnika. 1913. godine otišao je u Tursku, gde je zatekao Prvi svetski rat. Kao aktivni oficir u činu kapetana, tokom rata se borio u osmanskoj vojsci. U leto 1919. vratio se u svoj rodni grad i oženio Mahijom e Halit Komani, takođe iz Đakove. Učestvovao u Skoplju na osnivačkom kongresu „Dzemijet“. . Istakao se kao aktivista te organizacije i izabran za sekretara. Dzemijeti je bila politicka organizacija koja je politički predstavljala stanovnistvo Kosovo, Sandžaka i Makedonije. Predvođeni su od Ferat Draga i Nedzip Draga. U listu „Politika” iz 1923. godine, otac srpske sociologije, Sreten Vukosavljević kaže: „Nemojte apsolutno da mislite da je ovo verska organizacija. To su samo nacionalistička organizacija. Štaviše, „Džemijet“ vode najveći nacionalisti koje su Albanci imali. Bosna je imala posebnu organizaciju preko takozvane Jugoslovenske muslimanske organizacije, na čijem je čelu bio Mehmet Spaho. Na prostorije bivse kraljevina bilo je dve razlicite politicke organizacije koji su pokrivale jedna Bosnu i druga Kosovo sa Sandzakom i Makedoniju.
Krajem 1941 Acif Bluta organizovao je odbranu N. Pazara od četnika koji su dolazili iz Raške. Cilj četnika bio je zauzimanje N. Pazara, a zatim i celog istocnog Sandžaka kako bi se istrebilo albansko i muslimansko stanovništvo. Događaji koji su se dalje odvijali pokazali su da je Acif Bluta sa svojom formiranom vojskom i uz pomoć jedinica iz Peštera i uz pomoć koju je dobio od kosovarske braće pod vođstvom Šabana Poljuže uspeo da odbrani ove teritorije od četništva.
Malo pojašnjenje za Drage. Nedzip Draga rođen je 1867 godine prema turskim izvorima, u Mitrovici. Sin Ali-paše Drage koji je služio u Osmansko-ruski rat, u tom slučaju je unapređen u pašu, dok je njegov deda Ali Ferhat-beg osnovao džamiju u Novom Pazaru. Drage su pripadali plemenu Kelmendi i bili su veoma uticajna porodica. Nedzip beg je imao i druga dva brata koji su se istakli u albanskom nacionalnom pokretu, Ajdin i Ferhat beg. Na prvim izborima za turski parlament decembra 1908. godine, Nedzip beg Draga je izabran za zamenika (predstavnika) naroda za skopski sandžak kosovskog vilajeta. Albanski list „Besa“ iz Istanbula, od 26. januara 1909. godine, govoreći o izboru predstavnika četiri vilajeta Albanije: Ismaila Cemalija, Hasana Prištine, Nedzipa Drage, Sahina Kolonje i drugih za predstavnike naroda, nazvao ih je „ Cveće „domovine koju je poslao ovde (u Istanbul), Albanija“, koja će „težiti našoj domovini. U nacionalnoj borbi za realizaciju programa i rezolucije abecednog kongresa u Manastira (14.-22. Novembra 1908.) Nedzip beg Draga nikada se nije pokolebao i ostao veran svom borbenom principu: „Latinskom abecedom otvaramo vrata Evropski zamaku čiji smo sinovi.
Ferat Draga rođen je 1880 godine u Mitrovici, sin Ali-paše Drage. Ferat beg je bio više od desna ruka svog brata Nedzib-a u naporima za albansku školu i za latinično pismo za albanski jezik, početkom XX veka, a zatim i na poljima politike i diplomatije do Prvi Svetski rat. U 1915 godine pomogao je Hasanu Prištini u osnivanju legalne kulturno-prosvetne organizacije „Bashkimi“ iz Mitrovice i u njoj „Kosovskog komiteta“, ilegalne političke i vojne organizacije za oslobađanje albanskih zemalja od austrougarske i bugarske okupatore i ponovno ujedinjenje etničke Albanije pod zastavom podignutom u Valoni, 28. novembra 1912. Ferat be Draga pomogao je Nedžibu da uspostavi legalnu političku organizaciju „Dzemijet“. Ovo je bila Albanska nacionalna politička organizacija obučena u islamsku versku odeću kao jedina moguca prilika za legalnu albansku političku organizaciju van srpskih političkih partija. S druge strane, preko njegovog brata Hajdinija u Skadru, uspostavio veze sa Odborom „Nacionalna odbrana Kosova“. Pored Ferat be Draga, vaznu ulogu o formiranje politicke organizaciju Dzemijet su dali i Kenan Zija iz Manastira, Seh Mehmeti – Sezai i Nazim Gafurri, iz Prištine, Saban ef. Mustafa iz Mitovice, Hacif Bluta iz Novog Pazara.
U danasnje vreme bio bi antivakser kai I Rahic…..