Gdje sve mogu da se mole muslimani u Beogradu: Bajrakli džamija najpoznatija, ali ne i jedina
Prema podacima sa popisa stanovništva iz 2022. godine, u Beogradu živi više od 28.000 građana muslimanske veroispovesti. Pored Bajrakli džamije, koja je najpoznatija, u Beogradu postoji još 17 objekata u kojima se muslimani mogu moliti.
U hladu drvoreda Gospodar Jevremove ulice u centru Beograda, niz stambenih zgrada s početka prošlog veka, prekida kamena građevina, verovatno najstarija u gradu – Bajrakli džamija, jedina preostala u Beogradu koja svojom spoljašnjom arhitekturom ima odlike klasičnog verskog objekta muslimana na području Balkana.
Nekada ih je bilo više desetina, ali su sa odlaskom Osmanskog carstva sa ovih prostora, polako propadale i nestajale, jedna po jedna.
Кnez Mihailo Obrenović naložio je 1868. godine ministru prosvete i crkvenih dela da izabere jednu od postojećih džamija i osposobi je za obavljanje muslimanskih verskih obreda. Kao najcelishodnija, izabrana je Bajrakli džamija koja je obnovljena, uz dvorišni objekat u kom je živeo hodža.
Bajrakli džamija je inače sagrađena davne 1575. godine. U vreme habzburške vladavine (1717-1739) bila je pretvorena u katoličku crkvu, a po povratku Turaka, ponovo je postala džamija. Obnovio ju je Husein-beg, pomoćnik glavnog turskog zapovednika Ali-paše, 1741. godine, pa se neko vreme zvala Husein-begova ili Husein-ćehajina džamija. Кrajem 18. veka nazvana je Bajrakli-džamija, po barjaku koji se na njoj isticao kao znak za jednovremeni početak molitve u svim džamijama.
Prvi put je zaštićena 1935. godine, Uredbom o zaštiti beogradskih starina. Restauracija je izvođena nekoliko puta i nakon Drugog svetskog rata, a poslednji put je obnavljana 2004. nakon što su je zapalili ekstremni nacionalisti, u toku protesta zbog martovskog pogroma na Kosovu.
Još 17 džamija u osam beogradskih opština
Međutim u gradu, pored pomenute Bajrakli džamije, trenutno postoji još 17 objekata koji su takođe džamije po svojoj unitrašnjoj arhitekturi, a koje je Islamska zajednica, odnosno sami vernici svojim prilozima, gradila ili adaptirala postojeće stambene objekte koje je otkupila, rečeno je za portal N1 u Rijasetu Islamske zajednice Srbije (IZS).
„Sve ove džamije, iako bez minareta i specifične spoljašnje arhitehture, vrše svoju glavnu funkciju – imaju svoje stalne imame, verske službenike, koji u ovim objektima sa vernicima svakodnevno obavljaju pet dnevnih službi (namaza) kao i saborne molitve petkom (džuma namaz) te praznične povodom Bajrama i meseca ramazana. Takođe se u njima održavaju časovi verske pouke i dr“, objašnjavaju iz IZS-a.
Ovi objekti se, kako ističu, nalaze u opštinama gde se prema broju vernika, ukazala najveća potreba.
- U Zemunu postoje tri (Vojni put, Zemun polje i Batajnica)
- Na Novom Beogradu tri (Ledine, Bežanijska kosa, i Staro sajmište)
- Na Paliluli četiri (Borča, Kotež, Reva i Karaburma)
- Na Čukarici dve (Sremčica i Makiš)
- Na Voždovcu dve
- U Surčinu jedna
- Na Zvezdari jedna
- U Mladenovcu jedna
Iz IZS napominju da je za same vernike to nebitno, ali da je od navedenog broja džamija, 14 u njihovoj jurisdikciji, dok su tri u jurisdikciji Islamske zajednice u Srbiji (IZuS).
U gradu, kako dodaju, postoje još tri mesdžida (malih bogomolja) za vojne i delimično civilne potrebe.
„Naime postoji vojni mesdžid u Generalštabu Vojske Srbije, kao i mesdžid na VMA koji pored vojnih lica mogu koristiti i civili koji se leče na VMA, kao i mesdžid na business terminalu beogradskog aerodroma“, podsećaju iz IZS-a.
Podsetimo, u Zemun Polju je pre pet godina bio srušen jedan objekat za molitvu, jer je bio izgrađen bez dozvole.
Postoji potreba za monumentalnom centralnom džamijom u Beogradu
Svi navedeni objekti su, kako naglašavaju u IZS, mahom skromnih dimenzija ali zadovoljavaju osnovne minimalne potrebe vernika.
Islamska zajednica Srbije naglašava da je dala sve od sebe da kako-tako reši problem, ali da svakako postoji potreba za gradnjom jedne monumentalnije centralne džamije u glavnom gradu sa pratećim objektima kulturnog centra.
„Međutim do današnjeg dana nikada se nije pronašla adekvatna lokacija koja bi se Islamskoj zajednici ponudila za otkup. Nažalost, po našim saznanjima, tako nešto nije planirano ni urbanističkim planovima iako je bilo nekoliko neslavnih pokušaja“, kažu za portal N1 u Rijasetu IZS.
(n1)
