Sulejman Ugljanin među najdugovečnijim partijskim liderima u ex-Yu
Lider Srpskog pokreta obnove Vuk Drašković nalazi se na čelu te političke stranke pune 33 godine, po čemu je bez premca na prostoru bivše SFRJ. Drašković je izabran za predsednika SPO na današnji dan 1990. godine i jedan je od tek dvojice partijskih vođa iz prve godine obnovljenog višestranačja koji i dalje drže lidersku palicu.
Sa više od trideset godina stranačkog rukovođenja u svih šest država nastalih na teritoriji „druge Jugoslavije“ mogu da se pohvale još samo predsednik Stranke demokratske akcije Sandžaka Sulejman Ugljanin (od 29. jula 1990) i lider Srpske radikalne stranke Vojislav Šešelj. Partije koje predvodi najdugovečniji ex-Yu liderski trojac već godinama nemaju bitniji uticaj na političkoj sceni, a sa pozicije šefa stranke nisu ih pomerili ni brojni partijski raskoli i izborni neuspesi.
I dok Drašković i Ugljanin, makar javno, još ne razmišljaju o tome da napuste stranačko kormilo, Šešelj je odmah nakon prošlogodišnjih aprilskih izbora najavio povlačenje sa funkcije predsednika partije na kojoj se nalazi od 23. februara 1991. godine. Šešelj je za portal N1 rekao da se „nada da će na Kongresu u maju biti izabran novi predsednik stranke“, ali je napomenuo da nijedan lokalni odbor SRS nije prihvatio njegovu želju da više ne bude na čelu stranke.
Put SPO – od 800.000 glasova do pada ispod cenzusa
Srpski pokret obnove se već na prvim višestranačkim izborima u Srbiji nametnuo kao lider opozicije i najžešći protivnik režima Slobodana Miloševića, mada je nakratko početkom 1999. godine šef SPO bio potpredsednik tadašnje savezne vlade. Na izborima tokom devedesetih osvajao je i po 800.000 glasova, ali je na prvom izlasku na birališta nakon Petog oktobra doživeo debakl i ostao van parlamenta.
U Skupštinu Srbije SPO se vratio 2003. godine u okviru koalicije sa Novom Srbijom Velimira Ilića, a Vuk Drašković je zadužio funkciju šefa diplomatije najpre Srbije i Crne Gore (SCG), a od 2006. godine i samostalne Srbije. Parlamentarni status stranka je ponovo izgubila 2007, da bi u sledeća dva izborna ciklusa poslaničke mandate obezbedila u koaliciji sa Demokratskom strankom (2008) i Liberalno-demokratskom partijom četiri godine kasnije. Od 2014. godine SPO nastupa sa Srpskom naprednom strankom, a u aktuelnom sazivu parlamenta ima dvojicu poslanika.
Najduži liderski staž u ostalih pet država nastalih na prostoru bivše SFRJ ima predsednik Slovenačke demokratske stranke (SDS) Janez Janša, koji se na toj funkciji nalazi od maja 1993. godine. Javnosti je postao poznat krajem osamdesetih, kada je kao novinar ljubljanskog lista Mladina zbog odavanja vojne tajne bio osuđen na godinu i po zatvora.
Bogatu političku karijeru Janša je započeo kao ministar odbrane u prvoj slovenačkoj vladi, da bi kasnije u čak tri navrata bio premijer. Poslednji put vladu je vodio od marta 2020. do juna prošle godine, kada je Janšina stranka ponovo prešla u opoziciju.
Za razliku od Srbije i Slovenije, najdugovečniji partijski lideri u Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj nisu toliko poznati široj javnosti, uprkos tome što imaju skoro trodecenijski staž na političkoj sceni. Na čelu Bosanske stranke (BOSS) još od maja 1994. tuzlanski advokat Mirnes Ajanović, koji je na izborima 1996. i 2006. bio kandidat za člana Predsedništva BiH, a direktno je biran u Predstavnički dom Parlamenta FBiH.
Na novembarskim izborima za Parlamentarnu skupštinu BiH stranka Mirnesa Ajanovića osvojila je nešto manje od dva odsto glasova, a tek malo bolji rezultat BOSS je ostvario na izborima za tuzlansku kantonalnu vlast.
Bosanskohercegovački mediji navode da je Ajanović poznat kao političar i advokat koji skoro na mesečnom nivou podnese po nekoliko krivičnih prijava protiv tamošnjih političara ili drugih državnih, entitetskih ili kantonalnih funkcionera.
Lider sa najviše staža u Hrvatskoj stariji i od Bajdena
Rekord po dužini boravka na liderskoj funkciji u političkim partijama u Hrvatskoj drži predsednik Hrvatske demokratske seljačke stranke (HDSS) Ivan Martan, koji je na najvišu funkciju u stranci aktivnoj pretežno na regionalnom nivou stupio 1995. godine.
Političar iz Čakovca, koji je u oktobru napunio 84 godine, izabran je 2021. godine u Županijsku skupštinu Međimurske županije, a jedan od kurioziteta na tim izborima bio je podatak da je razlika u godinama između Martana i najmlađe kandidatkinje na partijskim listama iznosila čak 62 leta.
Aktuelni predsednik Crne Gore Milo Đukanović nalazi se na mestu predsednika Demokratske partije socijalista (DPS) od 1998. godine, a od ostalih partijskih lidera izdvaja ga vreme provedeno na vlasti. Đukanović je jedini političar u svim zemljama nekadašnjeg istočnog bloka koji je ostao na vlasti bez dana prekida od 1991. do danas.
Za premijera Crne Gore prvi put je izabran 15. februara 1991. godine, na svoj 29. rođendan, pa je u to vreme bio najmlađi šef vlade u Evropi. Nakon toga, još šest puta je bio na čelu crnogorske vlade, a u svoju političku biografiju upisao je i dva mandata na funkciji predsednika Crne Gore.
U Severnoj Makedoniji više nema lidera iz devedesetih
Listu najdugovečnijih aktivnih partijskih lidera na prostoru bivše SFRJ zaključuje predsednik Demokratskog saveza (DS) Pavle Trajanov, koji je šef stranke sa najdužim liderskim stažom u Severnoj Makedoniji. Trajanov je na čelu Demokratskog saveza (DS) od osnivanja, 19. marta 2000. godine, a u aktuelnom sazivu Sobranja, koji je izabran u julu 2020. godine, jedini je poslanik svoje partije.
Pre nego što je odlučio da započne stranački angažman u Demokratskom savezu, Trajanov je od novembra 1998. do decembra 1999. godine obavljao funkciju ministra unutrašnjih poslova.
(N1)
