Na Pešteri se vraća život
Bez obzira na poslednja događanja u Crnoj Gori, ljudi na sjeničko-pešterskoj visoravni vrlo su ozbiljno shvatili i prihvatili odluku Vlade Srbije da se preko njihove visoravni, do kraja 2024. godine, izgradi auto-put od Požege do Boljara u Crnoj Gori (107 km). Na terenu se mogu videti brojni primeri ljudskih aktivnosti, koje idu u prilog navedenoj konstataciji.
{module Oglas 2019 – U članku 1}
Novi Pazar ubrzano raste, pa je za poslednjih nekoliko godina dostigao cifru od 120.000 stanovnika i već pretekao, ne samo u broju stanovnika nego i u ekonomskoj moći, grad Kraljevo, koji je do juče bio glavni ekonomski centar ovog regiona. U gradu je prestala da radi fabrika tekstila „Raška”, koja je zapošljavala oko 6.000 radnika i godinama hranila građane ovoga grada, ali su se pojavile brojne male privatne fabrike tekstila, koje lagano preuzimaju moć nekadašnjeg tekstilnog kombinata iz ovoga grada. Slična situacija je i sa sjeničkom fabrikom „Vesnom”, koja je nekad imala oko 3.000 zaposlenih.
{module Oglas 2019 – U članku 0}
Kada se od Novog Pazara pođe put Tutina i Sjenice, odmah iza Dojevića, put se spušta u lepu i pitomu dolinu Ljudske reke, koja se uliva u reku Rašku. Ova prekrasna i bogata rečna dolina, duga oko 30 km, koja počinje na izvorištima ispod najvećeg vrha planine Golije (Jankov kamen 1.833 m) u selima Crčevo i Šare, doskoro je bila samo pitoma dolina, korišćenja za proizvodnju voća i povrća, te pšenice i kukuruza, kojom su se hranili njeni meštani i deo stanovnika Novog Pazara i Sjenice, na kojoj je radilo dvadesetak vodenica i jedna vunovlačara.
Sada je to nešto sasvim drugo. Dolina Ljudske reke je postala turistički i ekonomski dragulj novopazarske, a delimično i sjeničke opštine. Duž njene doline izgrađeni su brojni privredni, verski i objekti za život i stanovanje ljudi koji su tu rođeni, a bogatstvo stekli u Zapadnoj Evropi. Prava je milina i uživanje u jutarnjim satima proći ovim putem, koji Novi Pazar povezuje s Dugom Poljanom i Sjenicom (28 plus 25 kilometara).
Kada se iz Belih Voda pođe uz serpetine brda Strmac obraslim hrastovom šumom i prođe poslednja 13 krivina, ispred vidika se pojavljuje varoš Duga Poljana, okupana jutarnjim sunčevim zracima, s ušorenim malenim radnjama i jagnjećim pečenjarama, u kojoj se još uvek pomalo oseća miris pitome novopazarske klime. I samo još jedan kilometar dalje, put izbija na brdo zvano Pometenik (1.200 m), koje visoravan geografski odvaja od pitome doline Ljudske reke. A pogled s ovog brda puca u četiri pravca: na istok ka Odvraćenici, na sever ka planinama Golija i Javor, na zapad ka planinama Zlatar i Jadovnik, na jug ka planinama Ninaja, Ozren, Rogozna, Giljeva i daleko u Crnoj Gori , Komove. I upravo u tom impresivnom planinskom zagrljaju leži prostrana, livadama obrasla i rekama i potocima ispresecana, sjeničko-pešterska visoravan, oblika jedne ogromne tepsije, površine blizu 1.000 kilometara kvadratnih, s nadmorskom visinom preko 1000 m, bez grinja i zagađenog vazduha, zdravom hranom i rudama bogata.
{module Oglas 2019 – U članku 2}
I ako putnik zastane na ovom mestu i pogled usmeri na zapad preko sela Sušica, Brnjica i Vrapci, u daljini od 15 km, primećuje obrise šumovitog brda zvanog Stupska česma (1.250 m), gde prema Prostornom planu Srbije, izbija auto-put B. B. od Požege na visoravan, pošto prođe Arilje, Ivanjicu, dolinu reke Nošnice, Boljare i Erčege.
Od Stupske česme trasa se spušta ka selima Vrapci i Brnjica, tu seče put Novi Pazar, Duga Poljana, Sjenica i prelazi preko Brnjičke reke kod Salaševe Ćuprije. Odatle trasa ide uz Žitnićka brda, prolazi između sela Draževiće i Žitniće, seče Raščansku reku i izbija u selo Cetanoviće. Od Cetanovića trasa ide preko sela Buđeva, gde seče put Novi Pazar, Tutin, Sjenica, pa preko sela Doliće i planine Giljeva, prelazi crnogorsku granicu i ulazi u mesto Boljare. Procenjuje se da ukupna dužina dela trase na visoravni ne prelazi cifru od 50 km, a nadmorska visina se kreće od 1.050 do 1.250 metara.
Imajući u vidu to šta će auto-put B. B. doneti nakon izgradnje, ljudi s ovih prostora su najozbiljnije pošli u susret svojoj budućnosti. Smanjuje se migracija stanovništva iz srpskih sela ka centralnoj Srbiji, a bošnjačkih ka Sarajevu. Pada interesovanje meštana za odlazak na duži rad u Zapadnu Evropu. Dolaze brojni penzioneri koji su davno trbuhom za kruhom napustili ove krajeve. Vraćaju se mnogi ljudi koji su izgubili poslove u gradovima centralne Srbije i Bosne. Dolaze domaći i inostrani turisti.
Očigledno je da se vraća život i na visoravan. Ljudi ukrupnjavaju i uređuju svoja imanja, grade vikendice i objekte za stanovanje, povećavaju stočne fondove ovaca, govedi, konja, grade objekte za uzgoj stoke, priključuju se i proširuju postojeću infrastrukturnu mrežu, grade male energetske objekte (solarne elektrane, vetro-generatore, vodenice potočare), ribnjake, male restorane… Slobodno se može reći da odluka Vlade Srbije o izgradnji auto-put B. B. preko Ivanjice i Sjenice polagano i sigurno vraća život na sjeničko-pešterskoj visoravni.
Politika, Dipl. inž. el. Beograd
Prilozi objavljeni u rubrici „Pogledi” odražavaju stavove autora, ne uvek i uređivačku politiku lista
