NOVI PAZAR: Kuća Čavića prelijapa čak i u svojoj zapuštenosti
Piše: Dr. Harun Crnovršanin
Porodica Čavić jedna je od najčuvenijih gradskih porodica u Novom Pazaru. Svoje porijeklo vodi od Čavića iz Sjenice. U historiji Sandžaka, koliko je autoru ovog teksta poznato, među prvim Čavićima pominje se Mustaj-beg Čavić koji je bio komandant sjeničke tvrđave krajem 18. i početkom 19. vijeka. Sjenički Čavići bili su veoma bogati i imali su svoje posjede od Sjenice preko Štavlja, Brnjice sve do Ivanjice.
I danas u selu Brnjici, nedaleko od Sjenice postoji kamena kula Čavića koja odolijeva zubu vremena. Ovo selo je 20-ih godina prošlog vijeka bilo muslimansko, da bi u Kraljevini Jugoslaviji, u vrijeme terora zloglasnog Koste Pećanca bilo protjerano i raseljeno. Danas tamo nema muslimana i jedini dokaz da su tamo živjeli je mezarje o kome niko ne brine.
Porodično stablo pazarskih Čavića
Mustaj-beg je imao jednog sina Ešrefa koji je iz Sjenice prešao da živi u Novi Pazar. A Ešref je imao dvojicu sinova: Amir-bega i Osman-bega. Amir- beg je umro mlad, ali je, u braku sa Turkinjom Pembe-hanumom, iza sebe ostavio jednog sina- Mustaj-bega koji je u braku sa Emom Ćilerdžić dobio sina Amir-bega. Amir-beg (1904-1978) se ženio dva puta. U braku sa Hatidžom Dazdarević imao je 4 sina: Nusreta, Ismeta, Mustafu i Omera i dvije ćerke: Azizu i Nazimu. U braku sa drugom suprugom Azizom-Zikom, imao je ćerku Semihu.
Osman-beg Čavić je imao dva sina: Šahsuvar-bega (1878-1935) i mlađega Šemsi-bega (1892-1973). Šahsuvar-beg je bio biran u Glavni odbor Novopazarske opštine u vremenu od završetka balkanskih ratova 1913., pa sve do 1920. godine, kada na političku scenu stupa njegov mlađi brat Šemsi-beg.
Braća Čavić podižu prvu modernu kuću u Novom Pazaru
Njih dvojica su ostali upamćeni po prvoj modernoj kući koju su napravili 1911. godine u centru Novog Pazara. Bila je to prva kuća u gradu koja je bila sazidana od cigle i pokrivena crepom. Ostala je priča da su braća Čavić identičnu kuću vidjeli u poznatom lučkom gradu Solunu (na turskom Seljanik) koji je do 1912. godine bio u sastavu Osmalijskog carstva. Bili su oduševljeni njenim izgledom, pa su riješili da istu naprave u Novom Pazaru. Nisu žalili novac da ostvare svoju želju. Iz Soluna su doveli arhitektu koji im je uradio plan solunske bliznakinje. Iz ovog grada donijeli su tepihe i mnoge komade namještaja, a u Sjenici su naručili poznate ćilime da zastru prostrane sobe nove kuće. Ova kuća je izgrađena po planu, na mjestu gdje im je ranije bila stara porodična kuća, na početku Ejup-begovog sokaka (današnja ulica 8. marta).
Ispred nje je bila Ejup-begova džamija koju su komunisti srušili 1959. godine. Međutim, sudbina je htjela da, nakon završetka ove trospratne kuće 1911. godine, nikada niko od braće Čavića nije uselio u nju! U narodu se pričalo da je begove Čaviće stigla kletva, jer su komšije govorile da su „Čavići podigli „zvonaru“ kako bi gledali tuđe žene po avlijama“. Žene su ga klele na razne načine, pa priča kaže da niko od potomaka Šahsuvar-bega i Šemsi-bega nije do danas uselio u tu kuću.
Po završetku Prvog balkanskog rata srpska vojska ulazi u Novi Pazar i u kuću Čavića smješta Štab Ibarske divizijske oblasti. Godinu dana nakon izbijanja Prvog svjetskog rata (1915.) austrougarska vojska ovu kuću uzima za Krajskomandu sve do 1918. godine kada u grad ponovo ulazi srpska vojska. Tada se u nju useljava Oblasni štab srpske vojske, da bi u Kraljevini Jugoslaviji bila pretvorena u prvu gimnaziju. Na krovu kuće bilo je zvono koje je zvonjavom pozivalo đake da pođu na nastavu. Nakon Drugog svjetskog rata u ovoj zgradi je bila osnovna škola, i na kraju uprava Trgovinskog preduzeća „Sloboda“ i „Uniprom“.
Kad je došlo vrijeme da se Kuća Čavića preda nasljednicima, Sud odlučuje da se ista podijeli Šahsuvar-begovim i Šemsi-begovim potomcima na dvije jednake polovine. Pola su dobili Čavići a pola Imamovići.
Kuća je prije neku godinu prevedena na dosta nasljednika i uknjižena u kataster. Ostaje nepoznato kakva će biti njena dalja sudbina. Velika je vjerovatnoća da će se, na kraju i ovaj „simbol grada“ porušiti i na njeno mjesto podići zgradurina lokalnih tajkuna koja će doprinijeti daljem sistematskom uništavanju autentičnog izgleda Novog Pazara.
Izvor:sanapress.info
