Bošnjaci danas slave Dan Sandžaka – Rahić: ZAVNOS predstavljao blistavu, ali i tragičnu epizodu za građane Sandžaka

Bošnjaci u Sandžaku danas obilježavaju Dan Sandžaka, jedan od najznačajnijih nacionalnih praznika, koji pada na 20. novembar. Ovaj datum se čuva u sjećanje na istorijski događaj iz 1943. godine, kada je u Pljevljima osnovano Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Sandžaka (ZAVNOS). Bošnjačko nacionalno vijeće (BNV) 2005. godine proglasilo je ovaj dan jednim od najvažnijih praznika Bošnjaka u Srbiji.

ZAVNOS je bio zamišljen kao temelj poslijeratnog uređenja Sandžaka kao federalne ili autonomne jedinice u okviru nove Jugoslavije, nakon Sjeničke konferencije 1917. godine. Međutim, iako je Sandžak u ratnom periodu imao ulogu centra Narodnooslobodilačkog pokreta (NOB) i predviđao se kao buduća federalna jedinica, nije dobio takav status u komunističkoj Jugoslaviji.

Posebno je značajno da su inicijativu za formiranje ZAVNOS-a predvodili Srbi i Crnogorci, a ne Bošnjaci. Prvo zasjedanje ZAVNOS-a održano je u Pljevljima 20. novembra 1943. godine sa 263 delegata, konstituirajući ZAVNOS kao najviše zakonodavno, predstavničko i izvršno tijelo na teritoriji Sandžaka.

Historičar Esad Rahić ističe da je ZAVNOS predstavljao blistavu, ali i tragičnu epizodu za građane Sandžaka, budući da je on bio najbliži rješenju svog statusa. Nažalost, manipulacije na kraju rata i uticaji iz inostranstva doveli su do toga da Sandžak nije dobio zasluženi status.

ZAVNOS je na kraju bio ukinut, a Sandžak je podijeljen između Srbije i Crne Gore, što je dovelo do ekonomskog i socijalnog odumiranja regije. Ovo je rezultiralo masovnim iseljavanjem stanovništva, posebno Bošnjaka.

Danas se Dan Sandžaka obilježava svečano, uz kulturna dešavanja i svečanosti, u srbijanskom i crnogorskom dijelu Sandžaka, a sjećanje na ZAVNOS čuva se kroz bogate arhive i dokumente koji su dio nacionalne historije.

Izvor: Sandzak danas

Preuzmite android aplikaciju Sandzaklive portala